Polski Kościółek Zrębowy to próba transformacji tradycyjnego kościółka zrębowego i tradycyjnego budownictwa drewnianego na formy nowoczesnej architektury. Projekt ten jest również wstępem do dyskusji na temat stanu i roli polskiej architektury sakralnej. Kościółki zrębowe obecne na ziemiach polskich stanowią unikatową wartość architektoniczną. Jako elitarne dzieła ciesielstwa stały się zjawiskiem odrębnym w skali europejskiej.
-
Architektura musi mieć duszę
Bogusław Barnaś, twórca pracowni BXBstudioWierzę, że architektura musi współgrać z człowiekiem i naturą w odniesieniu do miejsca, historii i tradycji. Wizja przyszłości, bo taką zawsze jest projekt architektoniczny, zakorzeniona w tradycji czyni dzieło nie tylko bardziej wartościowym i trwałym, ale również otwiera niebywałe twórcze bogactwo przed samym projektantem. Myślę, że architektura pozbawiona tej relacji jest anonimowa, pozbawiona duszy.
Główną ideą tego projektu było pokazanie waloru upraszczania i ujednolicania formy przy jednoczesnym powrocie do sprawdzonych wzorców sprzed lat. Tak jak XV-wieczne kościoły zbudowane w znacznej większości w konstrukcji zrębowej, tak projektowany budynek również opiera się na niej, ale odwróconej o 90 stopni. W projekcie nastąpiło odwrócenie nie tylko kierunków, ale i materiałów.
Tradycyjny dach pokryty gontem staje się wielkimi wrotami, zapraszającymi wiernych na modlitwę do środka, a kamienna podmurówka – kamiennym ołtarzem. Drewniane bale obróconej konstrukcji, łączone na zrąb, formują nie tylko boczne ściany obiektu, ale również podłogę i strop. Poprzez przesunięcie wybranych bali uzyskano w posadzce zróżnicowany poziom – schody wejściowe oraz podniesiony ołtarz. Z kolei przesuwając w dół wybrane belki stropu, zapewniono dostęp światła dziennego. Pozostałe dwie ściany kościółka – frontową i tylną, sformowano z materiałów analogicznych do tych używanych historycznie. Wejściowe wrota, wykonane z gontu, mechanicznie łamane, pozwalają regulować zakres rozwarcia aż do całkowitego usunięcia przegrody frontowej, tak aby całkowicie otworzyć wnętrze kościoła na krajobraz.
Futurystyczny kształt łamanej ściany z gontu nawiązuje do nieregularnych form dachów historycznych kościółków. Nad wejściem inspirowanym tradycyjnymi sobotami oraz strzelistymi dzwonnicami umieszczono geometryczny dzwon. Jedyny kamienny element – monumentalna ściana ołtarza z wyciętą szczeliną na kształt krzyża, przez które wpada światło – stwarza aurę mistycyzmu i intymności oraz skupia uwagę na najważniejszą część kościoła – prezbiterium.
Strzeliste i proste wnętrze budowli posiada niepowtarzalny klimat. Z jednej strony da się odczuć tradycyjną drewnianą konstrukcję zrębową, z drugiej zaś pojawia się świadomość, iż znajdujemy się we współczesnym, minimalistycznym wnętrzu. Prosta forma, nie angażująca zbyt wielu zmysłów, ma za zadanie naprowadzić wiernego ku istotnej funkcji kościoła – domu modlitwy i spotkania z Bogiem. Jedynym ornamentem staje się tutaj światło. Subtelnie przefiltrowane przez „opadające belki” buduje atmosferę skupienia i kontemplacji. Całość konstrukcji tworzy piękną grę światłocienia, zależną od pory dnia. Te same poziome belki, przebijając ściany, układają się na bocznych elewacjach w ciekawy motyw, zdradzając zarazem proste ukształtowanie wnętrza.
Nowoczesne technologie – szklany dach czy rozsuwana mechanicznie ściana zachodnia – są zaprojektowane, tak aby nie konkurować z ciepłym, drewnianym wnętrzem. Meble zostały wykonane z geometrycznych form, również z bali drewnianych.
Pozornie prostokątna, otwarta przestrzeń wnętrza Kościółka Zrębowego została w bardzo subtelny sposób podzielona na strefy zgodnie z tradycyjnym podziałem obiektów tego typu. Zakrystia i prezbiterium zostały wydzielone poprzez zróżnicowanie poziomu podłogi oraz niewielką ściankę działową. Nawa główna to przestrzeń otwarta, przestronna, strzelista, doświetlona gradientem przefiltrowanego światła górnego i ukierunkowana osiowo na ołtarz. Analogie do kruchty i wieży z dzwonem można znaleźć za monumentalnymi, rozwieranymi drzwiami. Jest to również miejsce przypominające tradycyjne soboty – zadaszone podcienia kościółków zrębowych. Projektowany obiekt, na wzór tradycyjnych, został zorientowany na linii zachód-wschód. Został otoczony murem wykonanym z bali o zmiennej transparentności, uzyskanej poprzez odejmowanie kubatury drewna, którą rozrzucono na kamiennej posadzce otaczającej obiekt. W ten sposób powstała ciekawa forma placu z nieregularnie rozmieszczonymi indywidualnymi siedziskami. Obsadzono go również drzewami, nawiązując do naturalnego kontekstu otoczenia dawnych budowli. Dodatkowo teren wokół obiektu ukształtowano tak, aby od strony południowej tworzył lekką, niewidoczną pochylnię dla niepełnosprawnych.
4 Design Days 2020: ikony designu, najwięksi architekci, projektanci, producenci, deweloperzy o inspiracjach i trendach w architekturze i designie. Już 6-9 lutego 2020 r. w Spodku i Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach.
Zarejestruj się!