Mówiąc o designie zrównoważonym bardzo często posługujesz się alegorią porównującą ludzi do pszczół. Twoim zdaniem to zasada, która powinna przyświecać także projektantom. Co to znaczy, że powinniśmy być jak pszczoły?
Porównanie to pochodzi z tradycji buddyjskiej. Ta metafora mówi o tym, że człowiek powinien traktować świat, w którym żyje tak, jak pszczoła miodna traktuje kwiaty, z których zbiera nektar. Mimo że przetwarza nektar, aby powstał z niego słodki miód, nie tylko nie szkodzi urodzie i pięknu kwiatów, ale także swoim zachowaniem wspiera ich wzrost i rozwój. "Pszczela" alegoria zaprasza nas, abyśmy ponownie przemyśleli nasze nawyki i zmienili sposób, w jaki egzystujemy na ziemi. Dla projektantów zainteresowanych designem zrównoważonym to wezwanie do przyjęcia nowego sposobu myślenia i podjęcia wyzwania, jakie stawia przed nami zwyczajna mała pszczoła.
To my, projektanci, możemy odegrać kluczową rolę w zmianie nawyków ludzi, dla których projektujemy. Wierzę, że jeśli uda nam się zainspirować pewną "masę krytyczną" do przyłączenia się do idei zrównoważonego rozwoju, będziemy w stanie jako ludzkość zrobić naprawdę wielki skok w kierunku lepszej przyszłości dla nas wszystkich. Niestety mimo że na świecie dzieje się coraz więcej fantastycznych rzeczy, jeśli chodzi o rozumienie, czym jest zrównoważony rozwój, główny nurt projektowania jest nadal tradycyjny, nieinnowacyjny i niewielu projektantów podejmuje wysiłek, aby projektować naprawdę zrównoważone rzeczy.
Twoim głównym "zasobem" w pracy projektowej jest zwykła ziemia. Korzystasz przy tym z bardzo dawnych technik produkcji. Skąd zainteresowanie tym nietypowym materiałem?
Doskonale pamiętam chwilę, która określiła całe moje przyszłe życie zawodowe. Podróżowałam po wiejskich regionach Indii. Mój autobus zatrzymał się w środku niczego, tuż obok budki skromnego sprzedawcy tradycyjnej herbaty, który podawał ją w sposób znany w tym kraju od tysięcy lat - w czarce wykonanej z wypalonej gliny. Byłam absolutnie zafascynowana tym widokiem - "klienci" po wypiciu napoju po prostu wyrzucali zużyte czarki na ziemię i tam po kilku minutach zamieniały się w pył. Z prochu w proch - pomyślałam. - To jest dopiero prawdziwie zrównoważony produkt!
Postanowiłam więc znaleźć sposób, aby współczesne produkty przemysłowe można było wytwarzać i wykorzystywać właśnie tak, jak Hindusi korzystają z herbacianych kubków - bez szkody dla środowiska. Kolejna inspiracja także pochodziła z Indii - tamtejsze wiejskie kobiety wykorzystują wykonane z ziemi i włókien roślinnych okładziny do ozdabiania mebli. Przez niemal dziesięć lat badałam starożytne techniki budowlane z Bliskiego Wschodu, praktykowane w Iranie, Iraku, Palestynie. Łącząc je ze współczesnymi technologiami, mieszając "stare" z "nowym" udało mi się stworzyć metodę wytwarzania prawdziwie organicznych produktów.
Tym zajmuje się stworzona przez Ciebie marka i pracownia Criaterra?
W firmie Criaterra udało nam się stworzyć materiał, technologię i proces produkcyjny, który pozwala na masową produkcję głęboko zrównoważonych produktów, powstających dosłownie z pyłu i wracających do ziemi w postaci cennych składników odżywczych. Moje pierwsze stołki produkowałam kilka dni, dziś już wystarczy nam dosłownie kilka minut. Testom laboratoryjnym w ciągu 3 lat poddaliśmy ponad 1000 próbek! Wymagało to od nas ogromnej pracy i równie wielkiej determinacji, ale było warto - dzisiaj nasz proces technologiczny pozwala nam na wytwarzanie produktów mających wytrzymałość betonu, ale w 100% biodegradowalnych. W porównaniu z betonem wykorzystują tylko 5% energii i dają 1% emisji do atmosfery. Obecnie opracowaliśmy pierwszą linię technologiczną produkującą płytki ścienne. Myślę jednak, że to dopiero poczatek. Widzę ogromny potencjał w tym materiale, jeśli chodzi o budownictwo ekologiczne na całym świecie. Podczas gdy większość komercyjnych "zielonych" materiałów dla budownictwa wykorzystuje materiały sztuczne, my projektujemy cały cykl produkcji i życia naszych produktów wyłącznie w oparciu o naturalne materiały. Używamy ziemi, włókien roślinnych, olejów roślinnych, a nawet... rodzynek.
Zaprojektowałaś też produkty, które w swojej pracy wykorzystują wodę deszczową, rosę lub wiatr... To szansa dla tych regionów świata, które borykają się z postępującym pustynnieniem...
Tak, WindyLight to kolekcja samowystarczalnych świateł zewnętrznych zasilanych energią wiatru. Powstała z powtarzalnego modułu, który integruje w jednym elemencie kolekcję wiatrową i źródło światła LED. To lampy miejskie działające przy użyciu darmowej, czystej energii, nie wymagające podłączenia do miejskiej sieci elektrycznej. Z kolei WaterFull to studnia działająca jak wielosezonowy kolektor wody. W świecie, w którym coraz większe znaczenie ma globalne ocieplenie i brak wody, mój projekt umożliwia domownikom zbieranie do 460 litrów deszczu w porze deszczowej i do 3,5 litra rosy każdej nocy w porze suchej. To szansa, aby każdy z nas korzystał z obfitości naszej planety nawet tam, gdzie pozornie jest to trudne.
Na całym świecie coraz bardziej widoczna staje się kampania na rzecz rezygnacji z tworzyw sztucznych. Co o niej myślisz? Co mogą zrobić w tej sprawie designerzy?
Projektowanie to elastyczne rzemiosło. Naszą rolą jako projektantów jest opracowywanie rozwiązań, które odpowiadają aktualnej rzeczywistości, trendom i zachowaniom ludzkim. Tworzywo sztuczne samo w sobie nie jest problemem, znam znacznie gorsze materiały. Problemem jest sposób, w jaki je wykorzystujemy. Tworzywo sztuczne ma sens, jeśli jest przeznaczone do długotrwałego użytku i zaprojektowane tak, aby można je było w pełni poddać recyklingowi przy użyciu łatwych i tanich metod.
Czy takie inicjatywy są w stanie zmienić świat na lepsze? Jaka jest faktyczna siła projektowania?
Projektanci mają unikalną umiejętność przemiany wyobrażeń i marzeń w faktycznie istniejące przedmioty. Możemy więc odegrać kluczową rolę w kreowaniu nowych zachowań i nawyków, które pozwolą na nowo stworzyć związek człowieka z przedmiotami, których używa i środowiskiem, w którym żyje. To wielka szansa, ale i wielka odpowiedzialność dla nas, designerów.
Adital Ela - designerka z Izraela, wykładowca HIT (Holon Institute of Technology) i CEO marki Criaterra Earth Technologies. Specjalizuje się w tematyce projektowania zrównoważonego, eliminującego negatywny wpływ na środowisko, świadomego i odpowiedzialnego. Ukończyła wzornictwo przemysłowe na izraelskiej uczelni Holon Institute of Technology oraz Design Academy w holenderskim Eindhoven. Od wielu lat propaguje idee zrównoważonego rozwoju występując na świecie jako mówca TED - konferencji naukowych o globalnym znaczeniu, tworzonych przez najwybitniejszych mówców i innowatorów z całego świata.
Adital Ela będzie jednym z gości specjalnych Forum Dobrego Designu 2018. Zapraszamy na jej wykład i dyskusję z jej udziałem już 6 grudnia 2018 r.
Zarejestruj się: www.forumdd.pl
- Forum Dobrego Designu
- zrównoważony rozwój
- Forum Dobrego Designu 2018
- Adital Ela
- design zrównoważony
- Prelegenci Forum Dobrego Designu 2018
- zrównoważony design
- Criaterra
4 Design Days 2020: ikony designu, najwięksi architekci, projektanci, producenci, deweloperzy o inspiracjach i trendach w architekturze i designie. Już 6-9 lutego 2020 r. w Spodku i Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach.
Zarejestruj się!